geografie 2025 | 4

Nieuwe kijk op oorlogserfgoed | De Atlantikwall Atlas | Bunkers: van betwist tot beschermd erfgoed | Kastelen en landgoederen tijdens en na WOII | Spindictaturen in opkomst | Gevoelige onderwerpen in de klas | Herfotografie als veldwerk

Kennis

De Atlantikwall Atlas: Anatomie van een verdedigingslinie

Eind 1941 verordonneerde het Duitse opperbevel de aanleg van een Neue Westwall langs de West-Europese kust. In de jaren daarna werd deze verder uitgebouwd tot de Atlantikwall. Een nieuwe atlas ontleedt het Nederlandse deel van de verdedigingslinie.

erfgoed
Tweede Wereldoorlog
Europa
Kennis

Bunkers: van betwist tot beschermd erfgoed

Tachtig jaar na het einde van WOII ligt de Nederlandse kust nog vol bunkers. Moeten die niet eens worden opgeruimd? Of is het erfgoed dat juist behouden dient te worden? De meningen hierover wisselden de afgelopen decennia.

erfgoed
Tweede Wereldoorlog
Nederland
Kennis

Oorlog in Arcadië: Kastelen, buitenplaatsen en landgoederen tijdens en na WOII

In het Nederlands landgoedonderzoek is de periode 1940-1945 lang onderbelicht geweest. Toch had WOII ingrijpende gevolgen voor veel kastelen, buitenplaatsen en landgoederen, hun bewoners en het landschap. Een landelijk onderzoeksproject bracht de verhalen van WOII voor het ‘Arcadië’ van de kastelen en buitenplaatsen in kaart. 

erfgoed
Tweede Wereldoorlog
Nederland
Nieuws

Virtueel herdenken met IWalk

Herdenken gaat over geschiedenis en aardrijkskunde: historische gebeurtenissen die gebonden zijn aan een locatie. Zoals WOII. Je kunt locaties ook ‘bezoeken’ zonder erheen te reizen. Is een app als IWalk een alternatief voor een wandeling met de klas?

Onderwijs & Lesmateriaal
Tweede Wereldoorlog
onderwijs
Nederland
Kennis

De opkomst van de spindictatuur

Trump en de anderen

De democratie in ‘het Westen’ ligt zwaar onder vuur. Er komen regeringsvormen op met dictatoriale trekken, die zwaar leunen op media-manipulatie. Na zijn herverkiezing als president in januari lijkt ook Donald Trump zich te ontpoppen als een spindictator. Met een mogelijke verschuiving in de wereldverhoudingen.  

geopolitiek
Kennis

Zeekaarten boven water

Het grootste deel van de collecties van de Universiteit van Amsterdam is ondergebracht in een groot magazijn in Amsterdam Zuidoost, naast het AMC. Dit gebouw staat bekend als het IWO en lijkt nog het meest op een vestiging van de Zweedse meubelgigant IKEA, maar dan gevuld met voornamelijk kasten. Die bevatten boeken, tijdschriften, kranten en ander erfgoedmateriaal. Denk aan kostuums en rekwisieten die behoren tot de theatercollectie, archieven van grafisch vormgevers, en objecten die de geschiedenis van het onderwijs aan de universiteit documenteren. 

KNAG-collectie
cartografie
Opinie

Westervoort en Duiven

Het laatste traject van ‘de lijn van Dan’ begint bij de brug over de IJssel bij Westervoort en is een verzamelingen van diverse typen bruggen, twee smalle boogbruggen voor het spoor, een iets bredere voor het wegverkeer en het ‘Boodschappenmandje’ voor de fietsers. Bij de renovatie van de verkeersbrug in 2011 bleek dat er geen geograaf was betrokken bij de plannen. De problematiek was en is behoorlijk complex en daar zijn geografen juist zo goed in. 

In de lijn van Dan
Nederland
Opinie

De auto als norm

mobiliteit
Utrecht
Kennis

Sporen van dijkdoorbraken

Rivierengebied Nijmegen-Weurt

Eind dit jaar moet de herinrichting van de Oosterhoutse Waarden gereed zijn. In dit natuurgebied ten noordwesten van Nijmegen zijn de resten zichtbaar van de 18e- en 19e-eeuwse watersnoodrampen in de gebieden langs de Waal in het Rijk van Nijmegen. Aan de overkant van de rivier zijn die sporen grotendeels gewist.

waterveiligheid
Nederland
Kennis

Gotland: Struikelen over fossielen

Visby, de hoofdstad van het Zweedse eiland Gotland, trekt veel toeristen. Het is de mooist bewaarde ommuurde handelsstad van Noord-Europa en staat sinds 1995 op de Unesco Werelderfgoedlijst. Maar het eiland heeft meer moois te bieden, vooral door de geologische geschiedenis.

geologie
Zweden
Kennis

Kleine kern, grote gemeenschap

Een ontwerp voor Vilsteren

Basisscholen, huisartspraktijken en supermarkten vormen het hart van een gemeenschap en stimuleren sociale samenhang. Maar wat als deze verdwijnen? Suzanne Willemsen onderzocht hoe ruimte voor ontmoeting in een klein dorp als Vilsteren kan blijven bestaan.

Veerkrachtig platteland
Kennis

Smeltende ijskappen en bodembeweging

Na het smelten van de ijskappen in Noord-Amerika en Noord-Europa is de lithosfeer op die plekken omhooggekomen en daaromheen juist gedaald. Hoe komt het dat we daarvan geen aardbevingen of trillingen voelen, vroeg een leerling in klas 5H van Luzac Rotterdam aan docent Emilie Kingma. 

Vraag het de geoloog
geologie
onderwijs
Opinie

Gevoelige onderwerpen in de klas: Als de spanning stijgt

Gevoelige onderwerpen: soms komen ze ongevraagd het aardrijkskundelokaal binnen. Wat doe je als docent wanneer de spanning in je klas stijgt? Door jezelf in het spel te zetten, maakt de powerful knowledge van leerlingen een reuzensprong, zo ervoer Sjoerd Zeelenberg dit jaar. Spannend? Jazeker. Maar er valt een wereld te winnen. 

onderwijs
Nieuws

O&L 2025 | 4

  • Geo in beeld: Earthstorm
Onderwijs & Lesmateriaal
Kennis

Terugkijken naar het nu

De stedelijke omgeving verandert continu. De transformatie van stadsbeeld, bebouwing en architectuur is een relevant thema in de aardrijkskundeles. Daag je leerlingen uit om die verandering in hun stad met eigen ogen te zien en ervaren door herfotografie.

onderwijs
Opinie

Boeken 2025 | 4

  • Jullien, F. Landschap (be)leven. Wat de rede niet kan bevatten
  • Dekker, D. Het eeuwige vuur. Honderd jaar staal aan de Noordzee. 
  • Brotton, J. Noord, oost, zuid, west. Een ontdekkingsreis
  • Buitelaar, E. Een deskundige nationale ruimtelijke ordening
  • Van Lanen, R. e.a. (red.). De logica van het landschap. Opstellen over archeologie, ecologie en geschiedenis
Boeken